तांत्रिक अहवाल

एकूण ठोक जल हक्क : कोणत्याही सिंचन हंगामासाठी किंवा वर्षासाठी प्रकल्प / नदी प्रणाली / साठवण सुविधा यांसाठी विविध विभागांसाठी निश्चित केलेल्या सर्व ठोक जल हक्कांची एकूण बेरीज आहे.



एकूण जल हक्क :  सिंचनाच्या बाबतीत एकूण जल हक्क ही उपनदी / शाखा / मुख्य कालवा स्तरावर जल वापरकर्ता संघटनांना देण्यात आलेल्या हक्कांची एकूण बेरीज आहे आणि सिंचन नसल्यास, पिण्याचे पाणी / औद्योगिक पाणी यासारख्या विविध जल उपभोक्ता संस्थांना देण्यात आलेल्या हक्कांची बेरीज आहे. जर सर्वसाधारण ठिकाणाहून पुरवठा करणे जलविद्युतपणे शक्य असेल तर सिंचन एकूण जल हक्कामध्ये बिगर सिंचन हक्कांचा देखील समावेश असू शकतो.


वाटप : सिंचन जल वापरकर्ता संघटनेच्या सदस्या संदर्भात याचा अर्थ सदस्यांना वाटप होणारा नदी खोरे एजन्सीद्वारे / विहित प्राधिकरणाद्वारे संघटनेसाठी ठरविण्यात आलेल्या हंगामी किंवा वार्षिक हक्कांचा भाग असा आहे आणि सदस्याच्या मिळकतीद्वारे निर्धारित एकक जल वापर हक्काचा गुणाकार करून काढला जातो.


लागू असलेले जल हक्क : जलाशय समर्थित कालवा प्रणालीच्या संदर्भात, याचा अर्थ असा आहे की कोणत्याही वर्षामध्ये, जल वापरकर्ता संघटनेला पुरवठा करण्याची हमी दिलेले पाण्याचे एकूण प्रमाण, योग्य प्राधिकरणाने या कायद्यान्वये तयार केलेल्या नियमांनुसार केले आणि फक्त एक जल वापरकर्ता संघटना असलेल्या लघु सिंचन प्रकल्पांच्या बाबतीत, कालवा मुख्यालयात सिंचनासाठी उपलब्ध असलेले पाणी.


ठोक जल हक्क : याचा अर्थ प्रकल्प / नदी प्रणाली / साठवण सुविधेद्वारे तयार केलेल्या पृष्ठभागाच्या जलसंपत्तीच्या भागासाठी आकारमानात्मक हक्क, विशेषतः हक्क मंजूर करण्याच्या आदेशामध्ये प्रदान केल्याप्रमाणे विशिष्ट विभागासाठी आणि विशिष्ट कालावधीत वितरित करण्यायोग्य असा आहे.


कालवा प्रणाली : म्हणजे सर्व कालवे आणि त्याद्वारे अधिकार असलेल्या सर्व जमिनींचा समावेश.


जमिनीची मशागत करण्याजोगे अधिकार क्षेत्र (सीसीए) : म्हणजे सिंचन प्रकल्पांतर्गत क्षेत्र, जे जमिनीची मशागत करण्याजोगे आहे आणि ज्याला कालवा प्रणालीद्वारे सिंचन सुविधा मिळू शकेल.


गरम हवामानाचा हंगाम : १ मार्च ते ३१ जून दरम्यान आहे.


वैयक्तिक जल हक्क : म्हणजे एकूण जल हक्काच्या ठोक जल हक्काव्यतिरिक्त पाण्याचा वापर करण्यासाठी विहित प्राधिकरणाने दिलेली कोणतीही अधिकृतता.


एकात्मिक राज्य जल योजना (आयएसडब्ल्यूपी) : म्हणजे राज्य जल परिषदेने मंजूर केलेली जल योजना. (ही योजना नदी खोऱ्याच्या योजनांवर आधारित असेल आणि सध्या विकसित केली जात आहे.)


सिंचन प्रकल्प : म्हणजे वेळोवेळी सुधारित केल्याप्रमाणे, प्रकल्प अहवाल व त्या संदर्भातील आदेशानुसार अधिकार क्षेत्रामध्ये असलेल्या जमीनीस सिंचन सुविधा पुरविण्यासाठी बांधलेला प्रकल्प.


खरीफ : १ जुलैपासून सुरू होणारा आणि १४ ऑक्टोबर रोजी संपणारा पावसाळा.


दशलक्ष घनमीटर (Mm3 ) : मोजमापाचे एक आकारमानात्मक एकक – दशलक्ष घनमीटर.


बिगर सिंचन पाणीपुरवठा : म्हणजे सिंचनाव्यतिरिक्त इतर कामांसाठी सिंचन प्रकल्पातून पाणीपुरवठा आणि यामध्ये घरगुती, औद्योगिक, वीजनिर्मिती, मत्स्यपालन आणि वेळोवेळी योग्य प्राधिकरणाद्वारे निर्दिष्ट केल्या जाणाऱ्या पाणीपुरवठ्याचा समावेश आहे.


सामान्य वर्ष : विचलन / वळण प्रणालीच्या किंवा जलाशय आधारित कालवा प्रणालीच्या संदर्भात, असे वर्ष ज्यामध्ये सिंचन प्रकल्प अहवालात किंवा राज्य सरकारद्वारे त्यानंतर सुधारित केल्याप्रमाणे मुख्य कार्यक्षेत्रातील पाण्याची उपलब्धता कल्पित
आहे (यामध्ये जलाशयातून उचलण्यास परवानगी असलेल्या पाण्याचा आणि तेथून होणारे नुकसान याचा समावेश आहे).


विहित एकक जल हक्क : जलाशय आधारित कालवा प्रणालीच्या संदर्भात, याचा अर्थ असा आहे की जल वापरकर्ता संघटनेला पुरवठा करण्याच्या ठिकाणी पाण्याचे एकूण प्रमाण म्हणजेच सिंचनाच्या वर्षात किंवा हंगामात प्रति हेक्टर
जमिनीची मशागत करण्याजोगे अधिकार क्षेत्र (सीसीए), जे बिगर सिंचन उद्दीष्टांच्या पूर्व मंजुरीचा आणि सामान्य वर्षात कालव्यातून होणाऱ्या सर्व तोट्यांचा आणि होणाऱ्या नफ्यांवर विचार केल्यावर काढला जातो”.


हिस्सा (कोटा) : जलाशय समर्थित कालवा प्रणालीच्या संदर्भात, याचा अर्थ असा आहे की कोणत्याही सिंचन वर्षामध्ये किंवा हंगामामध्ये, जल वापरकर्ता संघटनेला पुरवठा करण्याची हमी दिलेले पाण्याचे एकूण प्रमाण, विहित
प्राधिकरणाने या कायद्यान्वये तयार केलेल्या नियमांनुसार केले आणि फक्त एक जल वापरकर्ता संघटना असलेल्या लघु सिंचन प्रकल्पांच्या बाबतीत, कालवा मुख्यालयात सिंचनासाठी उपलब्ध असलेले पाणी.


रबी : १५ ऑक्टोबरपासून सुरू होणारा आणि फेब्रुवारी अखेरीस संपणारा हंगाम.


जलाशय आधारित कालवा प्रणाली: म्हणजे कालवा प्रणाली ज्यामध्ये योग्य प्राधिकरणाने नमूद केल्यानुसार काही प्रमाणात पाणी साठवले जाते जेणेकरून वापरासाठी अंदाजे पाणी उपलब्ध केले जाऊ शकते.


नदी खोरे एजन्सी (आरबीए) : म्हणजे महाराष्ट्रातील पाच नदी खोऱ्यांमध्ये कार्यरत असलेल्या पाच नदी खोरे विकास महामंडळांपैकी कोणतेही एक महामंडळ.


फिरती चक्रगती (रोटेशनल) पाणी पुरवठा (आरडब्ल्यूएस) : म्हणजे पाणी वितरणाची एक यंत्रणा ज्यामध्ये पाणी वापरकर्त्यांना दिवस, कालावधी आणि पुरवठ्याचा वेळ दर्शविणाऱ्या मंजूर वेळापत्रकानुसार, फिरती चक्रगतीद्वारे (रोटेशनद्वारे) पाणीपुरवठा केला जातो.


मंजूर पाणी वापराचा हक्क : जलाशय आधारित कालवा प्रणालीवर जल वापरकर्ता संघटनांशी झालेल्या कराराच्या संदर्भात, याचा अर्थ असा होतो की, सामान्य वर्षामध्ये, वेगवेगळ्या हंगामांमध्ये, पुरवठ्याच्या मान्य ठिकाणी, जल वापरकर्ता संघटनांना पुरवठा करण्याची हमी दिलेल्या पाण्याचे एकूण प्रमाण.


उप-खोरे : म्हणजे राज्यातील नदी खोऱ्याचे जलवैज्ञानिक (हायड्रोलॉजिक) विभाग किंवा जलवैज्ञानिक (हायड्रोलॉजिक) उप-विभाग.


जल वापर संघटना (डब्ल्यूयूए) : म्हणजे किरकोळ स्तरावर किंवा त्यापेक्षा वरील स्तरावर स्थापन केलेली जल वापरकर्ता संघटना, जी कोणत्याही प्रकल्प, कालवा किंवा नैसर्गिक प्रवाह किंवा साठवण प्रणालीच्या त्या विभागातील सिंचन पाण्याचा वापरकर्त्यांचे प्रतिनिधित्व करते.


जल वापरकर्ता घटक : म्हणजे कोणतीही जल वापरकर्त्याची संघटना, संस्था, औद्योगिक वापरकर्त्याची संघटना, अन्य वापरकर्त्याची संघटना किंवा कोणताही इतर गट (किंवा व्यक्ती) ज्यांना प्राधिकरणाने पाण्याचे हक्क प्राप्त करण्यासाठी आणि त्याचा वापर करण्यासाठी अधिकृत केले आहे.